Mainboard là gì? Vai trò của mainboard trong máy tính

Mainboard là thành phần quan trọng nhất trong một hệ thống máy tính có chức năng kết nối và điều phối mọi linh kiện phần cứng để chúng hoạt động hiệu quả. Vậy, Mainboard là gì? Vai trò của mainboard trong máy tính ra sao? Chúng ta hãy cùng tìm câu trả lời qua bài viết phía dưới.

Mainboard là gì?

Mainboard là bảng mạch chính trong một chiếc máy tính hoặc thiết bị điện tử, nơi kết nối và điều phối hoạt động của tất cả các linh kiện phần cứng như: CPU (bộ vi xử lý), RAM (bộ nhớ tạm thời), Ổ cứng (HDD, SSD), Card đồ họa (GPU – nếu có rời), Các cổng kết nối như USB, HDMI, LAN,…

Đọc thêm về: Những phần mềm diệt virus cho Android tốt nhất

Bên cạnh đó, Mainboard còn có các khe cắm, cổng giao tiếp và mạch điện điều khiển dòng dữ liệu giữa các thiết bị khác nhau giúp điều phối toàn bộ hệ thống máy tính.

Vai trò của mainboard trong máy tính

Dưới đây là các vai trò chính của mainboard trong máy tính để các bạn có thể nắm được:

• Gắn kết tất cả linh kiện lại với nhau;
• Điều khiển luồng dữ liệu giữa các linh kiện, đảm bảo mọi thứ giao tiếp và hoạt động trơn tru;
• Phân phối nguồn điện từ bộ nguồn (PSU) đến các linh kiện khác thông qua các mạch điện và đầu nối phù hợp;
• Thông qua các khe cắm như PCIe, M.2, DIMM,… người dùng có thể nâng cấp thêm card đồ họa, RAM, ổ SSD,… giúp máy tính mạnh mẽ hơn;
• Mainboard có BIOS/UEFI – phần mềm nền tảng giúp máy tính khởi động, kiểm tra phần cứng và cho phép người dùng thiết lập các thông số quan trọng như chế độ khởi động, tốc độ quạt, mật khẩu bảo vệ,…

Cấu tạo của mainboard

Mainboard gồm nhiều thành phần điện tử được bố trí và kết nối trên một bảng mạch lớn. Dưới đây là các bộ phận chính trong cấu tạo của một mainboard tiêu chuẩn:

Tìm hiểu về: Tổng hợp ứng dụng kết nối điện thoại với tivi tiện lợi, dễ dùng

• Socket CPU (khe cắm vi xử lý): Đây là nơi gắn CPU vào mainboard. Theo đó, mỗi dòng CPU (Intel hay AMD) sẽ có loại socket tương ứng (ví dụ: LGA1700, AM5…).
• Khe RAM (DIMM slots): Đây là nơi cắm bộ nhớ RAM và thường có 2–4 khe, hỗ trợ các chuẩn DDR4, DDR5 tùy theo đời mainboard.
• Khe cắm mở rộng (PCIe slots): Dùng để gắn card đồ họa, card âm thanh, card mạng…
• Khe cắm ổ cứng và SSD: gồm cổng SATA (cho SSD/HDD dạng 2.5” hoặc 3.5”) và khe M.2 (cho SSD NVMe siêu nhanh, nhỏ gọn).
• Chipset: Là bộ điều khiển trung tâm, quyết định mainboard hỗ trợ những tính năng gì (số khe PCIe, cổng USB, khả năng ép xung…).
• BIOS/UEFI: Đây là một chip nhớ nhỏ chứa phần mềm điều khiển cơ bản để khởi động máy và thường nằm gần pin CMOS.
• Pin CMOS: Cung cấp điện cho BIOS để lưu các thiết lập (ngày giờ, thứ tự khởi động…).
• VRM (Voltage Regulator Module): Mạch điều tiết điện áp cho CPU và RAM hoạt động ổn định.
• Các cổng kết nối:
  – Cổng nguồn ATX 24 pin và cổng CPU 8 pin: cấp điện cho main.
  – Cổng USB, LAN, HDMI, Audio… nằm ở phía sau (I/O Panel).
  – Các đầu cắm USB, fan, đèn LED RGB… nằm rải rác trên main để kết nối bên trong case.
• Hệ thống mạch in (PCB): Là phần nền chính, chứa các lớp đồng để dẫn điện và tín hiệu giữa các linh kiện.

Các loại mainboard phổ biến hiện nay

Hiện nay, các loại mainboard phổ biến được phân loại chủ yếu theo kích thước và nền tảng CPU hỗ trợ. Điển hình như:

Phân loại theo kích thước (Form Factor)

ATX (Advanced Technology Extended) – Chuẩn phổ thông

• Kích thước: ~30.5 x 24.4 cm
• Ưu điểm: Đầy đủ tính năng, nhiều khe cắm mở rộng (RAM, PCIe, M.2,…)
• Phù hợp: Máy tính để bàn, game thủ, người dùng chuyên nghiệp

Micro-ATX (mATX) – Nhỏ gọn, phổ biến

• Kích thước: ~24.4 x 24.4 cm
• Ưu điểm: Gọn hơn ATX, vẫn có đầy đủ tính năng cơ bản
• Phù hợp: Văn phòng, người dùng phổ thông, tiết kiệm chi phí

Mini-ITX – Nhỏ nhất, siêu gọn

• Kích thước: ~17 x 17 cm
• Ưu điểm: Cực kỳ nhỏ gọn, tiết kiệm không gian
• Hạn chế: Ít khe cắm mở rộng, khó tản nhiệt
• Phù hợp: PC mini, HTPC (máy tính giải trí gia đình), thiết kế nhỏ gọn

Phân loại theo nền tảng CPU hỗ trợ

Mainboard cho Intel

• Hỗ trợ các dòng CPU Intel (Core i3/i5/i7/i9, Pentium,…)
• Phổ biến với các chipset:
• Z790, Z690 – hỗ trợ ép xung, nhiều tính năng cao cấp
• B760, B660 – phổ thông, cân bằng hiệu năng và giá
• H610 – giá rẻ, tính năng cơ bản

Mainboard cho AMD

• Hỗ trợ các dòng Ryzen, Athlon…
• Phổ biến với các chipset:
• X670, X570 – cao cấp, hỗ trợ ép xung, nhiều khe PCIe Gen 4/5
• B650, B550 – phổ thông, hiệu năng tốt, hợp túi tiền
• A520 – giá rẻ, tính năng tối giản

Tiêu chí chọn mua mainboard phù hợp

Khi chọn mua mainboard, bạn nên dựa trên các tiêu chí sau:

Tương thích với CPU (Socket & Chipset)

• Socket là kiểu chân cắm CPU — phải phù hợp với CPU bạn đang dùng (VD: LGA1700 cho Intel Gen 12–14, AM5 cho Ryzen 7000).
• Chipset quyết định tính năng hỗ trợ (ép xung, số cổng USB, khe PCIe, v.v.).
• Intel: H610 (cơ bản), B760 (phổ thông), Z790 (cao cấp, ép xung)
• AMD: A520 (cơ bản), B550/B650 (phổ thông), X570/X670 (cao cấp, ép xung)

Kích thước mainboard (Form Factor)

• Chọn theo kích thước vỏ máy (case):
• ATX: Đầy đủ tính năng, nhiều khe cắm – phù hợp case trung/tower
• mATX (Micro-ATX): Gọn, đủ dùng – phổ biến nhất hiện nay
• Mini-ITX: Rất nhỏ gọn – cho máy mini, hạn chế khe mở rộng

Hỗ trợ RAM

• Kiểm tra mainboard hỗ trợ chuẩn DDR4 hay DDR5
• Số khe RAM (thường 2–4 khe)
• Dung lượng RAM tối đa hỗ trợ (VD: 64GB, 128GB…)

Khe cắm mở rộng & ổ cứng

• Số lượng và loại khe PCIe (cho card đồ họa, card mở rộng…)
• Khe M.2 cho SSD NVMe (càng nhiều càng tốt nếu bạn dùng SSD tốc độ cao)
• Số cổng SATA nếu bạn cần gắn nhiều HDD/SSD truyền thống

Cổng kết nối ngoại vi

• Số lượng cổng USB (USB 3.2 Gen 1/2, USB-C, v.v.)
• Cổng HDMI/DisplayPort (nếu dùng GPU tích hợp)
• Cổng LAN (1GbE, 2.5GbE…) hoặc Wi-Fi tích hợp (nếu cần mạng không dây)
• Âm thanh onboard (codec tốt hơn cho trải nghiệm giải trí)

Tính năng bổ sung

• Hỗ trợ ép xung (OC): Nếu bạn dùng CPU dòng K (Intel) hoặc Ryzen cao cấp
• Tản nhiệt VRM tốt: Quan trọng nếu bạn chạy CPU mạnh
• BIOS dễ dùng, hỗ trợ cập nhật: Giúp dễ nâng cấp CPU sau này
• Đèn RGB: Nếu bạn quan tâm thẩm mỹ

Ngân sách

• Dưới 2 triệu: Các dòng cơ bản như H610, A520
• Từ 2–3.5 triệu: B660, B550 – phổ thông, ổn định, đủ tính năng
• Từ 4 triệu trở lên: Z790, X670 – cao cấp, mạnh mẽ, ép xung tốt

Bài viết trên đã cung cấp toàn bộ thông tin chi tiết nhằm giải đáp cho câu hỏi “Mainboard là gì? Vai trò của mainboard trong máy tính ra sao?”. Đây là yếu tố thiết yếu giúp kết nối và điều phối mọi thành phần trong máy tính, đảm bảo hoạt động trơn tru và hiệu quả. Việc lựa chọn mainboard phù hợp sẽ quyết định đến hiệu suất và khả năng mở rộng của hệ thống máy tính của bạn.